FOTO: Protest in Armenië – Foto credit: Olya Azatyan. 
This image is licensed under Creative Commons License.
Een week van massale protesten in Armenië heeft tot een machtsverschuiving geleid: op 23 april namen de voormalige Armeense president en de nieuw aangestelde premier Serge Sarkisian plotseling ontslag. Oppositieleider Nikol Pasjinian liet tijdens een bijeenkomst in de hoofdstad Jerevan weten dat hij “klaar was om de voorwaarden van Sarkisian’s ontslag en de machtsoverdracht te bespreken”, aldus Al Jazeera.
De dag voordat de president en de premier waren opgestapt, leken ze nog niet te willen wijken. Pasjinian was gearresteerd – hij had zijn aanhangers opgeroepen om een ”fluwelen revolutie” te beginnen om premier Sarkisian af te zetten – en de machthebbers dreigden de protesten met geweld te beëindigen. Maar nadat duizenden soldaten zich bij de demonstraties hadden aangesloten, concludeerde de premier dat een verlengin van zijn 10-jarige termijn onhoudbaar was. Op zijn website (hier vertaald en geannoteerd door Radio Free Europe / Radio Liberty) verklaarde Sarkisian: “De straatbeweging is tegen mijn ambtstermijn, ik ga in op de eisen.”
De massale protesten ontstonden nadat de regerende Republikeinse Partij van Armenië op 9 april Armen Sarkisian (niet verwant) benoemde tot nieuw staatshoofd en op 17 april besloot Serge Sarkisian premier te maken om hem zo aan de macht te houden. Een tactiek die gekopieerd was van Vladimir Poetin, met een wijziging in de grondwet die de positie van de president zou verkleinen en de rol van de premier zou versterken.
Het verzet onder de jongeren in Armenië zette de protesten in beweging. De demonstraties begonnen al in maart, toen leden van de Republikeinse partij niet uitsloten dat zij Serge Sarkisian wilden voordragen als premier. Daarop gingen aanhangers van de Civil Treaty-partij eind maart in Jerevan de straat op – vanaf 17 april kwamen jongeren in grote aantallen in protest, de dag dat Sarkisian formeel tot eerste minister werd gekozen. Tegen zondag 22 april hadden 50.000 betogers zich verzameld in de straten van de hoofdstad, wat ook veel Armeniërs verraste.
De Republikeinse partij die sinds 1999 domineert, leek de snelste optie te kiezen om de macht te behouden door Serge Sarkisian premier te maken. Tien jaar lang, in twee termijnen, was Serge Sarkisian president van de voormalige Sovjetrepubliek. Na de laatste termijn benoemde de partij hem tot premier terwijl Sarkisian zelf bij verschillende gelegenheden had verklaard die taak niet op zich te nemen. De jeugd van Armenië zou er niets aan hebben: na 10 jaar Sarkisian-regime is de economie in slechte staat en blijft de jeugdwerkloosheid extreem hoog (35,1% in 2017).
Als het gaat om presidentsverkiezingen heeft de Kaukasus-natie van drie miljoen inwoners een geschiedenis van geweld. Elke recente presidentsverkiezing in Armenië – in 2003, 2008 en 2013 – leidde tot massale protesten die werden beantwoord met geweld door veiligheidstroepen. Tijdens de laatste protesten, echter, was de politie terughoudend.
Inmiddels heeft de regering ex-premier en Sarkisians bondgenoot Karen Karapetian snel benoemd tot waarnemend premier. De protesten van een week die leidden tot het aftreden van Sarkisian waren zeker geen revolutie in de verbeelding. Maar de vrijwillige en fluwelen machtsoverdracht was beslist een breuk met het verleden van Armenië.
(Dit artikel is gepubliceerd in Donau. Een Engelse versie verscheen in Muftah Magazine.)
